Borsa’ya süratli para girişi ve devamında süratli çıkışlarının olması Türk iktisadına “bıyıklı yabacılar” terimini soktu. Geçtiğimiz yıl Ağustos’unda yüzde 7’lik düşüşe denk gelen 700 milyonluk dolarlık erime ise “yabancı bıyıklılar’a bağlanmıştı. Finansal okuryazarlığı yüksek kısmın takip edebildiği bu terim de günlük iktisat hareketlerinin bir modülü oldu. Pekala finansal okuryazar mıyız? Prof. Alkin bugünkü yazısını finansal ve kredi okuryazarlığına ayırdı
“BIYIKLI YABANCI “KAVRAMI İLE NE VAKİT TANIŞTI
Türkiye ‘bıyıklı yabancı’ kavramıyla birinci sefer 1988 yılında tanıştı. Devrin hükümeti borsaya vergi getirdi. Lakin, yabancı yatırımcılar bu vergiden muaf tutuldu. Bu kurallar altında, yabancılar borsadan elde ettikleri kârın tamamını ceplerine indirirken, yerliler vergi ödemek zorunda kaldı. Gerçekten yerliler de vergi ödemekten kurtulmanın yolunu kısa müddette buldu. Yabancı aracı kurumlarla anlaşan yerliler yurtdışından süreç yapmaya başladı. Onların ismi da ‘bıyıklı’ yabancı oldu.
Sabah gazetesi muharriri Prof. Kerem Alkin bugünkü köşesinde ‘finansal okuryazarlık’ ve ‘kredi okuryazarlığı’ konusunu masaya yatırdı.
Kerem Alkin’in ‘Kredi Okuryazarlığı için güçlü farkındalık’ başlıklı yazısı:
Bu hafta, hem iktisat alanında toplumsal şuuru oluşturmak ismine, hem de bireylerin ekonomik kararlarında ve tercihlerinde kritik kıymette bir alan olması gerçeği ile, ‘kredi okuryazarlığı’ anlayışının pek çok istikametiyle ele alındığı bir haftayı idrak ediyoruz. Kredi okuryazarlığı esasen ‘Finansal Okuryazarlık’ ana kavramının vazgeçilmez bir sacayağı. Zira, başta G20 ve OECD üyesi ülkeler olmak üzere, dünyanın önde gelen ekonomilerinde tasarruf şuurunun güçlü bir formda oluşturulması ve tasarrufların hakikat alanlarda verimli ve sürdürülebilir yatırımlara dönüşmesi, ülkenin önde gelen kurumlarının ve kanaat liderlerinin toplumunun bütününde ‘finansal okuryazarlık’ ve ‘kredi okuryazarlığı’ şuurunu ne kadar güçlü oluşturabildikleri ile direkt ilişkili.
Bu yıl ikinci düzenlenen ‘Kredi Okuryazarlığı Haftası’na, Kredi Kayıt Ofisi’nin liderliğinde, Türkiye’nin birbirinden pahalı finans kurumları ve finans dallarımızı temsil eden STK’lar takviye vermekteler. Kredi Kayıt Ofisi’nin kapsamlı ve başarılı çalışmaları, kredi okuryazarlığı noktasında, ister gerçek kesim tarafında, özellikle KOBİ’lerimiz nezdinde, isterse de kişisel bazda, yanlışsız kredi kullanımı, kredi şartlarının yanlışsız seçilmesi, bireyin ve firmanın kendi finansal durumunu düzgün tahlil etmesi, kredilerin yanlışsız yatırımlara yönelmesi ve Türkiye iktisadına yüksek katma paha kazandırması ismine kıymetli bir farkındalık imkanı da sağlamakta. Bu hafta boyunca yapılan ‘farkındalık’ gayeli seminer, panel, webinar ve aktiflikleri https://krediokuryazarlikhaftasi. com/ dan da takip etmek mümkün.
Bir ülkenin eğitim sisteminde ve aileden başlayarak, küçük yaşlardan itibaren topluma finansal okuryazar olmayı özendirmek, bireye hayatının ilerleyen periyotlarında mali açıdan inançta olması için muhtaçlık duyduğu araçları ve kaynakların ne olduğunu konusunda güçlü bir bilinçlenme sağlamakta. Bu konunun ehemmiyetinin farkında olan OECD üyesi ülkeler, OECD çatısı altında yürütülen standardizasyon ve farkındalık çalışmalarından da azami ölçüde yararlanarak, kendi ülkelerinde kapsamlı ulusal programlar yürütmekteler. Zira, bir ülke iktisadında finansal okuryazarlık ve kredi okuryazarlığı konusunda gereken şuuru gereğince oluşturamama, finansal okuryazarlık eksikliği, yanlış harcama kararları ve bütçeleme anlayışı eksikliği nedeniyle, ‘sürdürülemez’ borç yüklerinin birikmesi üzere bir ekip risk ve tehditlere yol açmakta.
Bir diğer tabirle, bireyin kendisi yahut sahip olduğu firma için yanlış kredi kullanımı, iflas, varlıklarının haczi yahut başka olumsuz sonuçlarla karşı karşıya kalınması, iktisattaki tasarrufların ve finansal kaynakların heba olmasına da sebep olmakta. Bu noktada, finansal okuryazarlık, esasen bir bireyin kendi parasıyla, ya da firmasının, şirketinin finansal kaynaklarıyla nasıl akıllı kararlar alabileceğinin bilgisini bir topluma aşılama manasına da geliyor. Bu türlü bir bilinçlenme ise, yurtiçi ve yurtdışı ekonomik şartlardaki değişimin tasarruflar ve kullanılan kredi üzerindeki muhtemel tesirlerini ölçmeyi, anlamayı ve kişisel emeklilik için yararlanılacak yatırım araçlarını ayırt etmeyi de kapsamamakta.
Bu bilinçlenme, bireylerin tasarrufları yahut yatırımları için kredi kullanımına yönelik daha akıllı kararlar almalarını ve ferdî mali durumlarıyla ilgili daha sorumlu bir biçimde hareket etmelerini de sağlıyor. OECD bünyesindeki çalışmalar, son periyotta özellikle KOBİ’lere, sosyo-ekonomik olarak dezavantajlı kümelere ve yaşlıların, gençlerin ve bayanların finansal okuryazarlık gereksinimlerine yönelmiş durumda. Zira, çalışmalar 30-59 yaş ortası yetişkin erkeklere nazaran bu kümenin farkındalığının düşük olduğunu gösteriyor. Türk iktisadına kredilerin yüksek katma paha kazandırması ismine, Kredi Kayıt Ofisi’nin bu başarılı çalışmalarının, ‘yaşam uzunluğu farkındalık’ ismine tüm bir yıl devam edecek bir ‘akademi’ formatına da dönüştürülmesini de dileriz.