Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), 1 Haziran’da yayınladığı 2022 yılı Türkiye Sıhhat Araştırması raporunda; Türkiye’de bireylerin zerzevat ya da salata tüketme sıklığının cinsiyet ve yaş kümesine nazaran dağılımı ve meyve tüketme sıklığının cinsiyet ve yaş kümesine nazaran dağılımı bilgileri de yer aldı.
KADINLARIN YÜZDE 30,9’U, ERKEKLERİN İSE 40,4’Ü OBEZ ÖNCESİ
Rapordaki datalara nazaran, yıllar içerisinde günlük zerzevat yahut meyve yeme oranında düşüş yaşandığı dikkat çekerken, uzunluk ve kilo bedelleri kullanılarak hesaplanan beden kitle indeksi incelendiğinde; 15 yaş ve üstü kümenin obezite olanların oranı 2019 yılında yüzde 21,1 iken, 2022 yılında yüzde 20,2 oldu.
Cinsiyet ayrımında bakıldığında; 2022 yılında bayanların yüzde 23,6’sının obez ve yüzde 30,9’unun obez öncesi, erkeklerin ise yüzde 16,8’inin obez ve yüzde 40,4’ünün obez öncesi olduğu görüldü.
2022 YILINDA TOPLUMUN YÜZDE 36,5’İ GÜNDE BİR DEFA MEYVE YİYEBİLİYOR
Söz konusu datalara nazaran; yaş kümesi ve cinsiyet fark etmeksizin toplamda günde bir kez ya da daha fazla meyve tüketim sıklığı 2010’da yüzde 57 iken; 2014’te yüzde 47,5’e; 2022 yılında ise yüzde 36,5 düşüyor.
GENÇLERİN YAKLAŞIK ÜÇTE BİRİ GÜNDE BİR SEFER MEYVE YİYEBİLİYOR
TÜİK’in datalarına bakıldığında 15 ile 24 yaş ortasındaki gençlerin yüzde 54,6 oranında günde bir sefer ya da daha fazla meyve yiyebilirken; 2022 yılında gençler yalnızca yüzde 28,4’ü günde bir ya da birden fazla meyve yiyebiliyor.
2022 YILINDA MEYVE TÜKETİMİ YÜZDE 38,5’E GERİLEDİ
Tabloya bakıldığında meyve tüketme sıklığında yıllar içinde 45 ile 54 yaş ortasındaki yurttaşların meyve tüketiminde büyük düşüş yaşandığı görülüyor. Kelam konusu yaş kümesinin 2010 yılında yüzde 60,5’i günde bir sefer ya da daha fazla meyve tüketebilirken; 2022 yılında ise tıpkı yaş kümesinin yalnızca yüzde 38,5’i günde bir kez meyve yiyebiliyor.
TOPLUMUN YALNIZCA YÜZDE 41,2’Sİ GÜNDE BİR SEFER ZERZEVAT TÜKETEBİLİYOR
Aynı rapor içinde, yer verilen zerzevat ya da salata tüketme sıklığının datalarına nazaran ise; 2010’da toplumun yüzde 69,4’ü günde bir defa ya da daha fazla zerzevat tüketirken, 2022’de bu oran yüzde 41,2 oranına gerilemiş durumda.
15 İLE 24 YAŞ KÜMESİ GENÇLERİN 35,1’İ GÜNDE BİR SEFER ZERZEVAT TÜKETEBİLİYOR
2010’da 15 ile 24 yaş kümesi ortasındaki gençlerin yüzde 65,1’i zerzevat tüketirken; 2022’de gençlerin 35,1’i günde bir kez ya da daha fazla zerzevat yahut salata tüketti.
65 ile 74 yaş guruba bakıldığında ise yeniden yıllar içerisinde zerzevat tüketim sıklığında azalma olduğu görülmekte. 2010 yılında 65 ile 74 yaş kümesinin yüzde 71,7’si günde bir defa zerzevat yerken, 2022 yılında bu oran 46,7 oranına geriledi.
Yıllar içerisinde, Türkiye’deki yurttaşların beslenme alışkanlığında değişkenlik olduğu gözlemlenirken, zerzevat ve meyve yeme oranında da düşüş kelam konusu.
BETÜL ULUKOL: SON YILLARDA BÜTÜN DÜNYADA BOZULMA VAR
Türk Tabipler Birliği (TTB) Merkez Kurulu ve Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Konseyi’nden (UDEK) Betül Ulukol, kelam konusu beslenme yetersizliğini ANKA Haber Ajansı’na şöyle kıymetlendirdi:
“Şimdi beslenme alışkanlığında son yıllarda bütün dünyada bozulma var aslında. Son 20- 30 yıldan bahsediyoruz. Ondan öncesinde beslenme işlenmemiş besinlerin, daha ağır olarak tüketildiği ya da bugünkü şartlara nazaran daha fazla tüketildiği bir periyottu.
Sonrasında bilhassa çalışan kısmın, besin hazırlaması, alması, pişirmesi üzere sıkıntılar nedeni ile kent kesitinde, çalışan anne babanın önlerine kolaylık olsun diye sunulan hazır besinler artmaya başladı. Kentlerde bu türlü pekala köylerde nasıl?
İşin aslı, kırsalda da güya bu besinler çok daha sağlıklıymış üzere algılandı. İşlendi, paketlendi, önlerine daha çabuk geliyor vs. işlenmiş besinler kırsalda da artmaya başladı. Daha da kıymetlisi, dünyadaki ekonomik sistemdeki değişmelerle birlikte köyden beşerler kentlere akın etmeye başladılar.
Böyle olunca kent hayatı en fazla toplum bölümünün yaşadığı, ömür olmaya başladı. Köylerdeki nüfus azalmaya başladı. Bunun götürüsü ne oldu? Üretim düştü, sonra da daha fazla eserden gelir elde edelim, daha çok randımanı artıralım derken genetiği ile oynanmış besinler gündeme geldi. Bunun için genetiği ile oynanmış tohumlar ortaya çıktı. Hasebiyle birkaç koldan sıhhatsiz beslenmenin sebepleri artmaya başladı.
“MEYVE VE ZERZEVAT PAHALANINCASIRTIMIZI TAHILA YASLADIK”
Bütün bunların hepsi, çocuklarda sağlıklı besin dediğimiz besinlerin tüketimini azalttı. Bütün yaşlarda azaldı. Lakin karın doyurmak gerekiyor. Karın ne ile doyacak? Aslında biz yüklü olarak tahıl toplumuyuz. Tahılı çok tüketen, ekmeği çok yiyen bir toplumuz. Hasebiyle biz tarafımızı etten, et proteininden dönmüştük, meyve ve zerzevata. Onlar da değerlenince oradan da döndük sırtımızı tahıla yasladık.
Bu neye yol açıyor? Bu da çok önemli bir biçimde verimsiz ve berbat beslenmeye yol açıyor, sıhhatsiz beslenmeye yol açıyor. İnsanın en kıymetli yapı taşı protein. Biz aslında proteinden yapılmış bir organizmayız. Fakat bu yapı taşını işletecek güce gereksinim var; yağlardan ve karbonhidratlardan geliyor. Lakin senin proteinin yoksa, karbonhidratı alsan neye fayda? Üstelik bunun fazlasını aldığın vakit, işte bu obeziteye yol açmaya başlıyor.
“YEDİĞİMİZ BESİNLERİN NE KADARININ SAĞLIKLI OLDUĞUNU BİLMİYORUZ”
Üretimde kullanılan ziyanlı ilaçlar var. İnsektisitler var. Bütün bunların hepsi, neye yol açıyor? Tıpkı vakitte bizim yediğimiz besinlerden zehirlenmemize yol açıyor. Bakın, ben evvelce annelere bebeklerini beslerken elmayı rendeleyip püresini yedirebilirsiniz diye tanım ediyordum.
Geldiğimiz evrede şöyle bir şey oldu; kabuğunu uygunca yıkayın, sonraki kademe kabuğunu soyun, zira yıkamak ile de çıkmıyor. Artık geldiğimiz etap ne biliyor musunuz? Kabuğunu derin soyun… Zira kabuğun içinden daha tabanlara iniyor, yüksek teknoloji ile üretilmiş insektisitler. Zerzevat meyve yeme oranı düştü lakin yediğimiz besinlerin ne kadarının sağlıklı olduğunu bilmiyoruz.
“IQ DÜZEYİNİN BİLE DÜŞMESİNE NEDEN OLABİLECEK SEBEPLER”
Bir sürü vitamin, mineral hapları çıkıyor. Bunların aslı meyvedir, sebzedir, ettir, baklagildir ve tahıldır. Sıralama bu türlü gidiyor. Vitamin en fazla meyve sebzede var, ette var, baklagilde var. Tabi tahıl da tüketeceğiz. Fakat ben etteki demiri alamıyorsam, çinkoyu alamıyorsam, A vitamini, D vitamini alamıyorsam ne yapacağım?
Vitamin ve minerallerin tesiri sadece kolunuzu bacağınızı oynatmak için tesir değil; en büyük tesirleri beynin işleyişi, endokrin sisteminin işleyişi sırasında bunlar minik ilişki noktalarını oluşturur. Ve bu ilişki noktaları çalışmadığında, düşünmeden, zekâ seviyesinden, tahlil yapma niteliğinden önemli kayıplar ortaya çıkmaya başlıyor. Yavaş yavaş bizim toplum olarak IQ düzeyinin bile düşmesine neden olabilecek sebepler.”